Niet tegenover maar naast mensen

Dat is nodig zegt Siegnella, "want overgewicht is een groot probleem. Zo’n 13% van de kinderen in Nederland heeft overgewicht. Als je naar Amsterdam kijkt is dat al bijna 20%. Het gaat in onze stad om zo’n 10.000 kinderen.”

Onderzoek met kinderen

“Participatief actieonderzoek is dat je onderzoek doet mét mensen in plaats van óver ze.” zegt Siegnella. “Ik deed onderzoek naar het perspectief van kinderen met obesitas. Voor deze kinderen is het heel moeilijk om aan hun gezondheid te werken of hun leefstijl te veranderen. Het is niet slechts een kwestie van gezond eten en veel bewegen. In de omgeving van deze kinderen is dat namelijk niet zo makkelijk.”

Of je gezond kunt leven hangt heel erg samen met je postcodegebied.

Siegnella geeft een voorbeeld: “Als je als alleenstaande moeder je een slag in de rondte werkt om alle eindjes aan elkaar te knopen, dan is het niet zo eenvoudig om gezond eten te maken. Gezond eten is duurder, en het kost meer tijd om variatie aan te brengen. En tijd en geld is er vaak niet.”

Onderzoeksmethoden

Het is belangrijk om kinderen te betrekken, vertelt Siegnella. “Want in mijn rol als jeugdverpleegkundige ben ik er achter gekomen dat kinderen weinig ruimte voelen om vrij te praten in de aanwezigheid van volwassenen. In mijn onderzoek was dat anders. Ik ben op een laagdrempelige manier met de kinderen in gesprek gegaan met hun ouders in de buurt, door bijvoorbeeld samen te gaan tekenen. Dat voelt heel ongedwongen. Kinderen vinden het ook vaak eng als je ze recht in hun ogen aankijkt. Met tekenen zit je naast ze en niet tegenover ze.”

Hulp bij gezonde keuzes

Siegnella: “Vaak zijn er omstandigheden waardoor kinderen en hun ouders het niet voor elkaar krijgen om gezonde keuzes te maken. Er zit een soort gat tussen de wereld waarin die gezinnen leven en de systemen die ontworpen zijn om ze te helpen. Dat matcht niet. We denken als hulpverleners soms: ik regel het jeugdsportfonds voor jou, en dan is het klaar. Maar dan is het niet klaar.”

Praktische problemen

“Want kinderen willen heel graag gezond opgroeien” zegt Siegnella. “Maar buitenspelen of sporten gaat niet zonder supervisie van een ouder. In veel wijken is het voor kinderen na 6 uur niet altijd veilig op straat. Hun ouders werken nog als ze thuiskomen uit school, dus die kunnen niet met ze mee naar de speeltuin. En aan ons geven de ouders aan: ik moet echt wel werken, want ik kom anders niet rond.

Geld én tijd om gezond te eten is er vaak niet.

“En het probleem is groter. In Zuidoost zijn er bijvoorbeeld veel fastfoodketens. Fastfood is natuurlijk ook goedkoop. Combineer dat met de beperkte mogelijkheden voor sporten en bewegen en het gaat al snel mis. Of je gezond kunt leven hangt heel erg samen met je postcodegebied. Ik ken een gezin dat uit Zuidoost naar Almere verhuisde. Alleen dat zorgde al voor gewichtsdaling bij de kinderen. Zelfs zo dat ze van hun overgewicht af waren. Puur omdat ze verhuisden van de Bijlmer naar een wijk waar dus nauwelijks fastfoodketens in de buurt zaten.”

Oplossingen

Siegnella: “Ik heb ook met kinderen zelf naar oplossingen gekeken. Het zou voor hun fijn zijn als je heel dicht bij huis kunt sporten en als je dan wordt opgehaald en thuisgebracht. Bijvoorbeeld dat een volwassene de kinderen uit de flat heen en weer rijdt van en naar de sportplek, die soms in een andere wijk ligt. Als je in Bijlmer-Oost woont is de eerste gemeentelijke sportzaal in Bijlmer-Centrum. Daar kun je niet in je eentje heen met de metro of fiets als je 8 bent. Ook zijn er meer keuzemogelijkheden nodig. Het is vaak voetbal of niets. En dat sluit niet altijd aan op de leefwereld van alle kinderen.”

Het is dus belangrijk om mensen te laten meedenken, zegt ze. “Mensen moeten kunnen participeren. Daarmee bedoel ik niet alleen meedenken over hun eigen wijk. Het gaat ook over macht en invloed. Je kan niet goed meedoen als je dat niet hebt. Dus als gemeente kijken we hoe Amsterdamse kinderen en gezinnen ook kunnen delen in die macht. We nemen een andere houding aan, waardoor we de stem van de meest kwetsbare groepen gewicht geven. Ons uitgangspunt is niet tegenover mensen zitten, maar naast ze.”