Houtstook is de grootste bron van fijnstof
Imke van Moorselaar is Adviseur Milieu en Gezondheid. Hij houdt zich onder andere bezig met luchtkwaliteit en het thema houtstook. En dat is belangrijk zegt Imke: “42% van de Amsterdammers ervaart wel eens overlast door houtstook. Dus het is echt geen klein probleem.”
Vervuiling
Imke: “Eigenlijk alles wat we verbranden zorgt voor luchtvervuiling. Industrie, scheepvaart, luchtvaart en wegverkeer, allemaal zorgen ze voor uitstoot van fijnstof. Maar als je op landelijk niveau kijkt wat de grootste vervuiler is... dan is dat houtstook. Qua uitstoot staat in Amsterdam de industrie nog op nummer 1 vanwege de haven hier.”
De meeste mensen zullen bij houtstook denken aan een open haard, of een gesloten houtkachel, geeft Imke aan. “Maar ook een barbecue op houtskool valt eronder. Het meest vervuilend is de open haard, en daarna de houtkachel. Moderne kachels hebben luchttoevoer en -afvoer, en zijn het ‘schoonst’. Maar er is eigenlijk geen enkele soort houtkachel die je schoon kunt noemen, ondanks wat de kachelbranche misschien beweert. Bij alle houtkachels komt fijnstof vrij, en veel ook.”
Het allerkleinst is ultrafijnstof. Die deeltjes zijn maar 0,1 micrometer. Hoe kleiner de fijnstof, hoe dieper het in je lichaam komt.
Fijnstof
Maar wat is fijnstof, eigenlijk? Imke: “Fijnstof is een verzamelnaam voor kleine deeltjes die in de lucht zweven, kleiner dan 10 micrometer. Je kunt ze dus niet zien. Maar uit decennia aan onderzoek weten we dat deze deeltjes allerlei gezondheidsklachten veroorzaken of verergeren. Het zorgt voor hart- en vaatziekten, longziekten en zelfs longkanker. Er is ook kans op astma, COPD en chronische bronchitis. Je moet het dus echt serieus nemen.”
Ultrafijnstof
“Fijnstof kun je opdelen in verschillende soorten,” legt Imke uit. “Je hebt wat grovere fijnstof, van 10 micrometer en wat kleinere fijnstof van 2,5 micrometer. En het allerkleinst is ultrafijnstof. Die deeltjes zijn maar 0,1 micrometer. Hoe kleiner de fijnstof, hoe dieper het in je lichaam komt. Ultrafijnstof komt zelfs tot in je bloedbaan en kan dus in je hele lichaam klachten veroorzaken. En bij houtstook zien we dus veel ultrafijnstof.”
Stookoverlast
“Het is belangrijk om verantwoord te stoken”, zegt Imke. “Het liefst helemaal niet, maar als je toch stookt kijk dan op de stookwijzer – hier zie je of het een goede dag is om te stoken. Als het hard waait is de kans op overlast minder groot, maar op een mistige windstille dag blijft de rook hangen. Wees je bewust dat het vrijwel altijd tot overlast leidt, maar met de stookwijzer zie je op welke momenten je beter echt niet kan stoken."
"Bewoners kunnen op de stookwijzer ook overlast melden. We krijgen schrijnende klachten binnen. Bijvoorbeeld van mensen die hun huis potdicht moeten maken, omdat de rook via de ventilatieroosters binnenkomt. Of over kinderslaapkamers die vol rook staan.”
Wees je bewust dat houtstook altijd tot overlast leidt. Met de stookwijzer zie je op welke momenten stoken echt niet kan.
In je eigen huis
“Houtstook is niet alleen overlastgevend voor de buren, maar het is natuurlijk ook heel slecht voor jezelf. Je zit boven op de bron. De Universiteit Utrecht heeft hier onderzoek naar gedaan, en ziet hoge concentraties ultrafijnstof in woningen“, vertelt Imke. "Dat er zoveel fijnstof vrijkomt, is omdat houtstook niet heet genoeg is. Hoe hoger de temperatuur, hoe efficiënter de verbranding. Houtstook gebeurt vaak in suboptimale omstandigheden, dus is er veel vervuiling. Naast fijnstof hebben we het dan ook over dioxines en andere kankerverwekkende stoffen.”
Het belang van beleid
Het liefst zou Imke zien dat houtstook beperkt wordt: “We zien dat politiek beleid helpt. Het wegverkeer is door Europees en Amsterdams beleid door de jaren heen veel schoner geworden. Bijvoorbeeld door milieuzones. Op het gebied van houtstook is er nog vrij weinig beleid in Nederland. Utrecht en Amersfoort hebben al wel regelgeving."
“Mijn collega Henke Groenwold werkt mee aan houtstookbeleid voor de gemeente Amsterdam. In dat beleid stellen we voor om het gebruik van houtkachels niet toe te staan in nieuwbouw."
We zien dat politiek beleid echt helpt. Het wegverkeer is bijvoorbeeld veel schoner geworden.
Imke: "Ook is er aandacht voor openbaar barbecueën, met het idee elektrische barbecueplekken aan te bieden. Of voor natuurspeeltuinen. Daar wordt namelijk veel gedaan met kampvuren en vuurkorfjes. Hier moet een alternatief voor komen, want de longen van kinderen zijn extra kwetsbaar. Juist natuurspeeltuinen met hun educatieve functie kunnen het goede voorbeeld geven.”
“Het gaat in ons voorstel om bewustwording en nieuwe regelgeving. Maar we bieden ook alternatieven aan. Het is met het verkeer de goede kant op gegaan, dus dat is ook mogelijk voor houtstook.”