Gezondheidseffecten op kleine kinderen

Wanneer ongeboren kinderen en jonge kinderen te veel lood binnenkrijgen, kan dit leiden tot een lagere intelligentie (tot 5 punten IQ verlies). Er zijn veel factoren die bepalen hoe intelligent een kind wordt. Het is niet mogelijk om voor een individueel kind te achterhalen of het lood een effect op het IQ heeft gehad. Lood kan tientallen jaren in het lichaam aanwezig blijven. Dit komt doordat lood wordt opgeslagen in de botten en hier ook weer uit kan vrijkomen. Blootstelling aan lood op kinderleeftijd kan daarom mogelijk ook een hoger loodgehalte in het bloed op volwassen leeftijd tot gevolg hebben. Dit zou kunnen leiden tot een hogere bloeddruk of een grotere kans op het ontwikkelen van nierziekten.

Geen water uit loden leidingen voor kinderen tot en met 7 jaar

Jonge kinderen zijn gevoeliger dan oudere kinderen en volwassenen voor lood via kraanwater omdat:

• zij veel drinken in verhouding tot hun lichaamsgewicht;
• hun hersenen nog sterk in ontwikkeling zijn;
• hun darmen makkelijker lood opnemen dan de darmen van volwassenen.

Effect op kinderen ouder dan 7 jaar

Teveel lood binnenkrijgen is niet goed. Er is bij oudere kinderen minder onderzoek gedaan. Het effect van lood op het leervermogen van kinderen ouder dan 7 jaar is minder groot dan voor zuigelingen en jonge kinderen. De GGD’en schatten in dat er een klein effect op het IQ kan zijn voor oudere kinderen die veel kraanwater uit loden leidingen drinken. Blootstelling aan lood op kinderleeftijd kan mogelijk ook een hoger loodgehalte in het bloed op volwassen leeftijd tot gevolg hebben. Dit zou kunnen leiden tot een hogere bloeddruk of een grotere kans op het ontwikkelen van nierziekten.

Effect op volwassenen

Volwassenen die langdurig kraanwater uit loden leidingen drinken hebben een verhoogde kans dat de nierfunctie vermindert of de bloeddruk licht stijgt.

Effect tijdens zwangerschap

U kunt tijdens de zwangerschap beter geen kraanwater drinken uit een loden leiding. Lood kan via de placenta worden overgedragen aan het kind (foetus). U kunt in plaats van kraanwater het beste water uit niet-loden leidingen, flessenwater of water van een openbaar tappunt drinken. Doe dit ook voor het maken van soepen of sauzen. Hetzelfde geldt voor producten die veel water opnemen, zoals pasta, rijst en couscous.

Effect bij borstvoeding

Drinken van de moeder uit loden leidingen is niet schadelijk voor de baby. Slechts een klein deel (ongeveer 10 procent) van het lood in het bloed van de moeder komt in de moedermelk terecht.

Koken voor kinderen met kraanwater uit een loden leiding

Het afspoelen van bijvoorbeeld groente en fruit kan geen kwaad. Ook wanneer u voedsel zoals groenten en aardappelen kookt, kunt u dat gewoon in kraanwater doen. Dit geldt niet voor producten die veel water opnemen, zoals pasta en rijst. Gebruik voor het koken van pasta en rijst en ook voor het maken van soepen en sauzen liever flessenwater of kraanwater uit niet-loden leidingen.

Drink geen water uit de kraan

Drink geen water uit een kraan met loden leidingen. Gebruik flessenwater, kraanwater uit niet-loden leidingen of water van een openbaar tappunt. Dit advies is extra belangrijk voor baby’s die flesvoeding krijgen, kinderen tot en met 7 jaar en zwangere vrouwen.

Loden leidingen laten vervangen

• Bent u eigenaar van de woning? Dan kunt u dit zelf (laten) doen.
• Bent u huurder? Vraag dan de eigenaar of woningcorporatie om dit te doen.

Als u geen andere mogelijkheid heeft dan kunnen volwassenen en kinderen ouder dan 7 jaar tijdelijk (niet langer dan enkele maanden) het kraanwater blijven drinken totdat de loden leidingen zijn vervangen. Spoel de leidingen dan voor ieder gebruik goed door. Maar het is beter om flessenwater, kraanwater uit niet-loden leidingen, of water van een openbaar tappunt te gebruiken. Op deze kaart kunt u zien of er een openbaar tappunt is bij u in de buurt. Heeft u vragen over het vervangen van loden leidingen?
Kijk dan op www.amsterdam.nl/lodenleidingen

Loden leidingen doorspoelen (doorspoeladvies)

Als drinkwater (lang) stilstaat in een loden leiding neemt het aantal looddeeltjes in het water toe. Daarom:

• Spoel de leiding voor ieder gebruik even door over de afstand van de watermeter tot de waterkraan.
• Voor de berekening van de hoeveelheid water die moet worden doorgespoeld: een loden waterleiding met een normale diameter bevat per 5 meter ongeveer één liter water. Het duurt ongeveer 10 seconden om één liter door te spoelen.
• Het water kunt u opvangen en voor iets anders gebruiken (handen wassen, schoonmaken, de WC doorspoelen of de planten water geven).
• Als er geen zicht is op vervanging van de loden leidingen binnen enkele maanden, ga dan over op het gebruik van kraanwater uit niet-loden leidingen, flessenwater of water van een openbaar tappunt.

Advies bij water drinken uit een nieuwe kraan

Zet een nieuwe kraan voor elk gebruik eerst 10 seconden open voordat u het water tapt om te drinken. Dit geldt ook als u het kraanwater gebruikt voor soepen of sauzen.
Dit advies geldt voor de eerste 3 maanden. Nieuwe kranen geven na 3 maanden geen lood meer af. Daarna kan het kraanwater zonder doorspoelen door iedereen gebruikt worden.

Advies bij water drinken uit een nieuwe waterleiding

Als u water gaat drinken uit een nieuwe waterleiding, of een leiding waar een nieuwe watermeter is aangebracht, spoel het dan eerst goed (ongeveer 2 minuten) door als de leiding lang (ongeveer 6 uur) niet is gebruikt. Het water kunt u opvangen en voor iets anders gebruiken (handen wassen, schoonmaken, de WC doorspoelen, de planten water geven.
Dit advies geldt voor de eerste 3 maanden. Nieuwe kranen geven na 3 maanden geen lood meer af. Daarna kan het kraanwater zonder doorspoelen door iedereen gebruikt worden.

Water uit een loden leiding koken, zuiveren of filteren

Of u een filter wilt gebruiken, mag u zelf beslissen. In Nederland kunt u nu nog geen filters kopen die zijn getest voor de Nederlandse markt door bijvoorbeeld KIWA. Deze filters mogen wel gewoon verkocht worden, bijvoorbeeld via webwinkels. Let wel op dat een filter op tijd wordt vervangen, anders kunnen bacteriën zich ophopen in het filter, en in het water terecht komen. Dit heeft een negatieve invloed op de waterkwaliteit en kan juist leiden tot gezondheidsrisico’s. De beste oplossing is het (laten) vervangen van de loden leidingen.

Hoeveel lood mag er in het drinkwater zitten?

In het drinkwater mag maximaal 5 microgram per liter lood aanwezig zijn. Op advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is de Nederlandse norm eind 2022 verlaagd van 10 naar 5 microgram per liter.

Voldoet het Nederlandse drinkwater aan de norm voor lood?

Er is altijd een klein beetje lood in ons drinkwater aanwezig. Maar in verreweg de meeste Nederlandse woningen is het gehalte lood in het drinkwater rond de 1 microgram per liter. Het voldoet daarmee ruimschoots aan de norm van 5 microgram per liter. In woningen met loden leidingen is dat meestal hoger. Ook bij een nieuwe kraan of nieuwe leiding kan dat de eerste 3 maanden zo zijn.

Is het Nederlandse drinkwater gezond?

Het Nederlandse drinkwater is het gezondste wat u kunt drinken. Alleen in sommige situaties kan er te veel lood in zitten. Lood kan in het drinkwater komen als u een loden waterleiding hebt of de eerste 3 maanden bij een nieuwe kraan of een nieuwe drinkwaterinstallatie.

De GGD adviseert juist om water uit de kraan te drinken. Dit klinkt tegenstrijdig

Water drinken is een gezonde manier om je lichaam van voldoende vocht te voorzien. Omdat in water geen calorieën zitten, is water het beste om je dorst te lessen en lekker fit te blijven. Water heb je dagelijks nodig en staat in de Schijf van 5 van het Voedingscentrum. Het drinkwater uit de kraan is in Nederland van hoge kwaliteit. De eisen daarvoor zijn vastgelegd in het Drinkwaterbesluit. Kraanwater heeft veel pluspunten: het bevat geen calorieën, het tast je tanden niet aan, het is goedkoop, goed voor het milieu, makkelijk mee te nemen en overal verkrijgbaar. Loden leidingen kunnen het kraanwater echter ongezond maken. Daarvoor gelden de adviezen die te vinden zijn.

Houdt een kalklaag aan de binnenzijde van een leiding lood tegen?

In waterleidingen vormt zich na verloop van tijd een kalklaagje. Dit laagje beschermt tegen de afgifte van lood uit de pijp aan het water. De opbouw van kalk in de leiding hangt af van de hardheid van het water (de hoeveelheid kalk en magnesium in het water). De hardheid van water verschilt tussen regio’s. Toch komt er nog steeds lood uit de pijp in het water terecht. De GGD adviseert daarom om de loden leidingen altijd te laten vervangen.

Hoeveel woningen in Nederland hebben nog loden waterleidingen?

De schatting is dat er ongeveer 100.000 tot 200.000 woningen zijn in Nederland die (gedeeltelijk) loden waterleidingen hebben. In Nederland staan ongeveer 8 miljoen woningen.